Kelime anlamı: Pantheon, kelime anlamıyla tapınak veya bütün tanrılara adanmış kutsal bina demektir. Ve aynı zamanda "Rotunda’da" denir.
Pantheon, Roma’da bulunan bir tapınaktır. Pantheon, Roma dininde en büyük tanrıları yüceltmek üzere planlanmış ve yapılmıştır. Adına rağmen, aslında büyük ihtimalle ‘tüm tanrılar için’ bir tapınak değildir. Aslında kimse bu tapınakta nasıl ibadet edildiğini bilmemektedir. Pantheon’un başlangıç tarihi, tarihe dayanan bir varsayımdır. Daha gerçekçi olmak gerekirse Roma dini hakkında tüm söylenenler çok tanrılı din olması sebebiyle tam olarak gerçeği yasıtmazlar.
Tarihi ve yapısı: Roma’da, devlet adamı Marcus Vipsanius Agrippa’nın İÖ yirmi yedide yaptırdığı tapınaktır. Pantheon İsa’dan sonra seksen yılındaki büyük yangında yanmıştır. İmparator Domitian tarafından tekrar yaptırılmıştır. Büyük bir fırtınada yıldırım çarpması yüzünden İsa’dan sonra yüz on yılında tekrar büyük bir yangın geçirmiştir. yedi yıl sonra imparator Troya nın veliahtı ve üvey oğlu Hadrian imparator olmuştur.
Büyük bir olasılıkla ilk yapıldığında klasik tapınaklar gibi dikdörtgen planlı olan ve çevresinde bir sütun sırası bulunan yapı İS 118-128 arasında imparator Hadrianus tarafından değiştirilerek tümüyle yenilenmiştir. üçüncü yüzyılın başlarında imparator olan Lucius Septimus Severus ve Caracalla dönemlerinde de bazı değişikliklere uğramıştır. Bu değişiklikte orijinal yazıların altına ikinci bir deyiş eklenmiştir. Şu anda kaybolmuş olmasına rağmen kayıtlara ‘IMP CAES L SEPTIMIUS SEVERUS. ET IMP M AURELIUS ANTONINUS. PANTHEUM VETUSTATE CORRUPTUM CUM OMNI CULTU RESTITUERUNT’ (Senelerin eskittiği Pantheon, İmparator Lucius Septimus Severus ve İmparator M. Aurelius Antoninus tarafından dikkatlice onarılmıştır). Roma düştüğünde Pantheon, Bizans İmparatoru Phocas tarafından kurtarılmış ve Papa Boniface IV’e bağışlanmıştır. Papa Boniface IV Pantheon’u Saint Mary and the Martyrs adında bir kiliseye çevirmiştir. Bina barok dönemde kozmetik bir değişime uğramıştır.
Yapının iç düzeninde yedi mihrabı, yedi gezegenin tanrılarına atanmıştır. Bugünkü yapı daire planlıdır ve bir kubbe ile örtülüdür. Yapımında malzeme olarak Romalılara özgü bir tür beton kullanılmıştır. Önündeki, üçgen alınlıklı, sütunlu giriş bölümü Severus yada Caracalla
döneminde Agrippa’nın tapınağının kalıntılarından yararlanılarak yapılmıştır. Yedi metre yüksekliğindeki büyük giriş kapısının tunç kapı kanatları bu büyüklükteki bilinen en eski örneklerdir.
Pantheon hem boyutları, hem yapımı, kemde tasarımı açısından ilginçtir. Çapı kırk üç metreyi aşan kubbesi çağdaş kubbelerin yapılmasına değin, türünün en büyük örneği olarak kalmıştır. Derinliği yirmi iki metreyi geçer. Yapım yöntemi tam bilinmemekle birlikte,
bu kadar uzun süre ayakta durabilmesi kullanılan beton harcının çok nitelikli oluşuna ve bu betonun içindeki dolgu malzemesinin iyi seçilmesine bağlanmaktadır. Gerçekten de dolgu malzemesi olarak temelde ve duvarların alt bölümlerinde bazalt, daha yukarda tuğla, daha sonra tüf en tepede kubbenin ortasında doğru da sünger taşı kullanılmış, yani aşağıdan yukarıya doğru malzeme gittikçe hafifletilmiştir. Yapının gövdesi, beden duvarlarının içine yerleştirilmiş tuğla kemerlerle güçlendirilmiştir. Duvarların kalınlığı altı metreyi geçmektedir.
Pantheon’un giriş bölümü geleneksel biçimdedir. Büyük bir silindire benzeyen ana bölümün içine ışık yalnızca kubbenin tepesinde bırakılmış sekiz metre çapındaki yuvarlak tepe penceresinden gelmektedir. Kubbenin iç yüzeyindeki dörtgen kasetler büyük bir olasılıkla Severus döneminde yapılmış, içleri tunç döküm rozetlerle ve kabartmalarla süslenmiştir.
Pantheon altıyüzdokuzda Sta. Maria Rotundası (ya da Martyres) adıyla kutsanarak kiliseye döndürülmüştür. Bu gün de bu işlevini sürdürmektedir. Kubbedeki dökme tunç rozetler ve kabartmalar zaman içinde kaybolmuştur. Ayrıca Geç Rönesans döneminde kubbenin hemen altına bir alçı firiz yapılmıştır. Bunun dışında yapı büyük bir değişikliğe uğramadan özgün biçimiyle günümüze kadar gelmiştir.
Panteizm
Bir tek tanrısal olan vardır, bu da evren ile aynı şeydir; tümtanrıcılık = Panteizm (her şey tanrı); Tanrısal olan evrenden daha fazla bir şeydir, evreni kuşatır = Pananteizm (her şey tanrıda) Evren ile Tanrıyı bir ve aynı şey sayan öğretilerin ve inanç sistemlerinin genel adı Panteizm`dir. Kamutanrıcılık da denilen Panteizmin temel ilkesine göre, evrende bulunan her şey tek bir Varlıktan oluşmuştur. Gerçekte varolan bu tek Varlıktır ve tüm nesne ve canlılar onun çeşitli görünümleridir.
|  anasayfa   |  sayfa başı  |   geri  |