Dursun Murat Özden

Gölbaşı Köyü (Öşk) - Uzundere - Erzurum

Gölbaşı (Öşk) Köyü, Erzurum ili Uzundere ilçesine bağlıdır. Erzurum’a uzaklığı 84 km., Uzundere (Azort) ilçesine uzaklığı ise 13 km 'dir. 2000 yılı nüfus sayımına göre köyde 654 kişi yaşamaktadır. Köyde meyvecilik, arıcılık ve hayvancılık gibi tarımsal faaliyetler yapılmaktadır.

Uzundere İlçesi Tarihi ve Coğrafi Konumu: Uzundere ilçesinin 3000 yıllık bir tarihi geçmişi olup; Etiler, İskitler, Sakalar, Persler, Çoruh Bulgarları, Doğu Romalılar, Suvarlar, Abbasiler, Sasaniler, Ardahan – Artvin Bağratlı Devleti, Vaspurakan Krallığı, Selçuklular, Ata Beyler, Moğollar, Karakoyunlular, Akkoyunlullar, Osmanlı Devleti gibi millet ve devletlerin hakimiyeti altında kalmıştır. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı Devleti hakimiyeti altına girmiştir.

Bölge 1. Dünya Savaşı’nda Rus işgaline uğramıştır. Bölgede merkezde ve civar köylerde yaşayanların büyük bir bölümü 1916 yılında Rusların ve onların silahlandırdıkları Ermeni Taşnak çetelerinin zulmünden korunmak için Anadolu’nun batısına doğru Sivas, Malatya, Çorum, Tokat gibi illere göç etmişlerdir.

Uzundere ve çevresi 16 Mart 1918 tarihinde Ruslardan ve Ermeni çetelerinin işgalinden kurtarılmıştır.

Eskiden Tortum ilçesine bağlı bucak merkezi olan Uzundere (Azort) 1987 yılındaki idari taksimatla ilçe olmuştur.

Coğrafi Yapı ve İklim: İlçe Erzurum - Artvin karayolu üzerinde, Tortum çayı vadisinde kurulmuştur. Erzurum’a 84 km mesafede olup, Doğu Anadolu Bölgesinin Doğu Karadeniz Bölgesiyle sınır teşkil ettiği bölgelerden birisidir. Doğuda Oltu, batıda İspir, kuzeyde Artvin ili Yusufeli ilçesi ve güneyde Tortum ilçesiyle sınırlıdır. İlçenin denizden yüksekliği 1050 metre, yüzölçümü 840 km²’dir.

6625000 m² büyüklüğündeki Tortum gölü ilçe sınırları içinde yer almaktadır. Gölün uzunluğu 10800 metre ve genişliği 600 - 1000 metredir. Derinliği 40 - 50 metre olan gölün rakımı 1027 metredir. İlçe sınırları içinde 22 metre genişliğinde ve 50 metre yüksekliğindeki Tortum Şelalesi ile çok sayıda küçük ölçekli göller bulunmaktadır. İklim, genellikle Doğu Karadeniz Bölgesinin hakim iklimidir.

Yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde görülür. Ziyaret Tepe (2755 m), Tav Dağı (2244 m), Murat Tepe (2234 m), Kıllı Dağ (2530 m) Hergavur Dağı (2835 m), Ak Dağlar (3030 m) ve Mescit Sıradağları (3238 m) ilçenin en önemli yükseltileridir. Ormanlarda en çok sarıçam, meşe, ladin, ardıç, karaağaç, kavak ve ıhlamur bulunur.

Vadi içlerindeki mikro klima iklim özelliği sayesinde ilçede narenciye üretimi dışında tüm sebze ve meyve üretimi yapılmaktadır. İlçenin buunduğu havzanın yıllık ortalama sıcaklığı 8 derece, ortalama yağışı 435 mm’dir.

Tarihi ve Turistik Yerler: Tortum Gölü, Tortum çayının meydana getirdiği göl, ilçe merkezine yaklaşık 8 km mesafededir. 6625000 m² büyüklüğündeki göl bir dağ göçüntüsünün meydana getirdiği set gölüdür. Gölün doğu kıyılarını peribacaları süslerken, batı yamaçlarında çok dik ve kayalık bir yapı göze çarpmaktadır. Gölde kafes balıkçılığı yapılmakta olup, alabalık ve aynalı sazan genellikle üretilen türlerdir.

İlçe merkezine 20 km mesafedeki Tortum Şelalesi, 22 metre genişliğinde ve 50 metre yüksekliğindedir. İlkbaharda çoğalan ve 400 m³/sn debi civarında akan sular aşağıda dev kazanı denilen büyük bir çukur meydana getirmiştir. Güneşli havalarda bu dev kazanına akan sular, gökkuşağı meydana getirmekte ve çevreye doyumsuz bir manzara hakim olmaktadır.

Çamlıyamaç (Öşk-Vank) Kilisesi: Kilise, ilçe merkezine 15 km mesafedeki Çamlıyamaç köyündedir. Kilisenin İskit Türkleri Soyundan ve Bağratlılar Hanedanından olan Büyük Davit tarafından M.S. 976 – 1001 yıllarında yaptırıldığı bilinmektedir. Her yıl çok sayıda yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği kilisenin restorasyonu için Kültür Bakanlığı tarafından çalışmalar sürdürülmektedir.

Ağcakal’a (Üngüzek Kalesi): İlçe merkezine 3 km mesafedeki kale, Tortum yolu üzerinde Dikyarkapı mevkiinde sarp ve yüksek bir kayalık üzerindedir. Ortaçağda yörede derebeylik şeklinde hüküm süren Türk Beyleri tarafından yaptırıldığı sanılmaktadır. Yapının tarihi konusunda kesin bir bilgi mevcut değildir. İç kale surlarının bir kısmı halen ayaktadır. Tapınağı, çok yüksek burçları, gözetleme kulesi, fırını, hamamı, Tortum çayına inen gizli su yolları ve dolambaçlı sokakları ile kale, görülmeye değerdir.

Köptek Mağarası: Uzundere vadisinin batısındaki yüksek bir kaya kovuğunun yan yüzeyine yapılmış tarihi bir tablonun bulunduğu bir mağaradır.

Mezar Taşları: ALtınçanak (İs) köyünde Karakoyunlular (1380 – 1469) ve Akkoyunlular (1350 – 1502) dan kalma, koç – koyun şeklindeki mezar taşları bulunmaktadır.

Yıkık Bağları: Ulubağ köyü sınırları içinde, Tortum Gölünün sızıntılarından oluşan küçük göllerin bulunduğu, alabalık tesisleriyle yerli ve yabancı turistlerin cazibe merkezlerindendir.

Uzundere ilçesini oluşturan köyler ile ilçeye bağlı diğer köylerin tarihi aşağıda belirtildiği üzere oldukça eskidir.

- Dikyar köyü - Üngüzek - Inguzeg

- Çamlıyamaç köyü - Öşkvank - Aşunk'avank [Aşunk Manastırı]

- Çaybaşı Mahallesi - Cala

- Uzundere ilçesi - Azort - Aşx: Azort - Eskiden Azortats P'or (`Azortlar çukuru`) adı verilen yörenin merkez kasabası idi. Eski Azort ile Erikli (Oset), Cömertler (Avşen) ve Çaybaşı (Cala) köylerinin birleşmesiyle 1955'te belediye oldu.

- Erikli Mahallesi - Osset

- Cömertler Mahallesi - Avşén

- Gölbaşı köyü - Öşk - Aşunk

- Ulubağ köyü - Xars - Gars

- Altınçanak köyü - İs

- Sapaca köyü - Öşkisor - Aşunk'i tsor [Aşunk deresi]

- Balıklı köyü - Zihik - Zıxek - Dzıxeg [baca], Köyün arkasındaki dağın adı Dzıxegasar (baca dağı) olarak kaydedilmiştir.

- Kirazlı köyü - Otxa - Ot'ğa

- Çağlayan köyü - Tév ["kol"]

- Cevizli köyü - Xatğa

Plastik Güvenlik Kelepçesi
Plastik Rakor Kilidi
Kablo Mühür
Sayaç Tanıtım Kartı